Պատմոըւթյունը մենք ուսումնասիրում էնք որ իմանանք մեզանից լիքը տարի առաջ էնչ է կատարվել։Ինչ է եղել տարիներ առաջ մեր ազգի հետ,որ պարզենք թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները այն դժվար ժամանակներին։։
պատերազմի արդյունքում րազմագերիները դարնում են ստրուկներ իրենք էին մշակում հողը,գյուղացին ծարայում էր բանակաում ստանում նպաստ հող չեր հասցնում մշակել և վաճարում էր։
2. արտաքին նվաճումներից քայքայված գյուղացուց դեր բերված հողի մշակված արդյունքում
Նկարագրել Կարթագենի աշխարհագրական դիրքը, այժմ որ պետությունն է այդ տարածքում գտնվում,ուսումնասիրել բնակչությունը հնում ինչով է զբաղվել, այժմ այդ պետության բնակչությունը ինչով է զբաղվում: Կարրթագենը պետություն էր Աֆրիկայի հյուսիսային մաում։Հիմնադրել էին փյունիքեցիները Ք․ա իններորդ դարի վերջին։Կարթագենը այժմյան Թունիսն է։Բնակչության հիմանական զբաղմունքը նավագնացությունն ու առևտուրն էր։Թունիսում զարգացած է նաև գյուղատնտեսությունը։Աֆրիկյան պետությունների մեջ առաջինն են ձիթապտղի և ցորենի արտադրությամբ:
Փաստերով հիմնավորել Հռոմի և Կարթագենի միջև պատերազմի պատճառները: Պատերազմի պատճառը Միջերկրական ծովին տիրանալն էր։
Բնութագրել Հաննիբալին, Սկիպիոն Աֆրիկացուն:
Ներկայացնել պատերազմի սկիզբը, ընթացքը, ավարտը, ամփոփել 10 նախադասությամբ: Հռոմեացիների համար առավել ծանրը Պունիկյան երկրորդ պատերազմն էր (Ք. ա. 218-201 թթ.): Կաննեի ճակատամարտում հռոմեացիները ծանր պարտություն կրեցին: Դրանից հետո հռոմեացիներն ընտրեցին մեկ այլ ռազմավարություն:Բաժանելով բանակը մի քանի մասի՝ սկսեցին կրնկակոխ հետապնդել թշնամուն: Նրանք թույլ չէին տալիս, որ Հաննիբալը հանգիստ տա զինվորներին, համալրի պաշարները:Ի վերջո Հաննիբալը շրջափակվեց հարավային իտալիայում:Հռոմի Ծերակույտը որոշում կայացրեց տեղափոխել պատերազմը Կարթագենի տարածք:Հռոմեական բանակը նավերով կտրեց Միջերկրական ծովը և ափ իջավ Աֆրիկայում: Ք. ա. 146 թ. հռոմեական բանակը գրավեց Կարթագերնը:
Ներկայացնել Հռոմի վարած քաղաքականությունը իրենից կախյալ պետությունների հանդեպ, այդ պետությունների աստիճանակարգությունը: Հռոմը պետությունների մի խմբի հետ վարում էր մեղմ քաղաքականություն, բավական էր, որ նրանք ճանաչեին իր գերիշխանությունը։Իսկ մի մասն էլ վերածվում էր հռոմեական պետության նահանգի։
1.հռոմի պատմությունը սկզբնավորվել և ծավալվել է Իտալայում Ապենինյան Թեռակզում,ափերը երեք կողմից ողողվում էն միջրերկրական ծովի ջրերը հյուսիսից ալպլայն լեռնեռով բայանվում են եվրոպայից։Ամենա մեծ կղզին Սիցիլիան է։հարուստ պղնձով,երկաթով,արծաթով։
2.Իտալայում հյուսիսում ապրում էն Էտրուսկները,կենտրոնակն մասուն լատիները,հառաֆում հույները,գաղութացման արձանքում էն այտեղ հայտնվել։
3.Հռոմ քաղաք պետությունը հիմնվել է մ.թ.ա 753թ,դիբրոս վոչ հեռու յոթ բլուրների վրա,հիմնադիրն էր հեռոս հռոմուլոսը,տեվել է մոտ 752տառի։
4.Հռոմում պահպանվել էր տոհմացեղային կենցաղի շատ վերապրուկներ։Արյունակից ընտանիքներ-տոհմի մեջ-։Հողի միակ սեփականատերը ցեղն էր։
5.Պետության գլուխ կանգնած էր արքան,իշխանություն ժարանգական չեր,նրան ընտրում է ծերակույտը, (սենատը) տոհմերի,արքան գերագույն քուրմն էր, րազմական առաջնորթը ,դատավորը,
6.Հռոմի արքան Սելվյոս տյուլոսը ք.ա վեցերորդ կեցերին բարենորքումներ կատարեց.իրականցրեց տածքային և վարչական բայանում,քաղաքացիներին բայանեց դասերի ըստ նրանց տարեկան եկամտի չափերի։
7. Հռոմի վերջան արքա տարքվինոսը,իրեն վեր դասեց օրենքներից,բռնություներ գործատրեց,արդյունքում ք.ա 510 թ արտաքսվեց։
8.Աշխարաժովը և ծերկաույտը վրոշեցին վերացնել արքայական իշխանությունը և հաստատել
Եռաշար թրիերով հունական թեթև նավերը ծանոթ լինելով լեռնային Հունաստանի տեղանքին հեշտությամբ կռվում էին պարսից նավատորմի դեմ։ Աթենացիները նավաթքին ամրացված մետաղյա սուր ժանիքով հարվածում էին թշնամու նավին և խորտակում այն Եգեյան ծովի ջրերում։
Պարսկական ռազմանավերն ի տարբերություն ճկուն հունական տրիերների, չափերով ավելի մեծ էին և դանդաղաշարժ։ Ծանրաշարժ պարսից նավերը հարմարեցված էին բաց ծովում լողալուն և Սալամինի ծանծաղ նեղուցում դժվարությամբ էին կռվում հույների մարտունակ նավատորմի դեմ։
Լրացուցիչ
«Մարաթոնյան վազքի պատմությունը»
Առաջադրանք 2
Դասական դարաշրջանի հունական մշակույթը
Սահմանել մշակույթ, կրոն հասկացությունները:
Պատմիր, համեմատիր քո հասակակցի կրթությունը, դաստիարակությունը հին Հունաստանում ապրող քո հասակակցի հետ:
Հիմնավորիր , այն միտքը, որի հետ համաձայն ես: /Ցիցերոնի Ցիցերոն.խոսքեր, որոնք ստիպում են մտածել:/
Պարծենկոտ խոսքերը թուլության առաջին հատկանիշն են, իսկ մեծ գործերի ընդունակ մարդիկ լեզուն փակ են պահում: Աշխարհում ընտանեկան օջախից քաղցր ոչինչ չկա:
Մոլորվելը հատուկ է յուրաքանչյուրին, բայց իրենց մոլորության մեջ համառում են միայն հիմարները:
Մարդը գեղեցիկ է իր վարքի գունագեղությամբ:
Սերը ծնողների հանդեպ բոլոր առաքինությունների մայրն է:
Աղբյուրը ՝Համաշխարհային պատմություն, 6-րդ դասարան, էջ 84-88, համացանց
Ամփոփել-ա. ինչ գիտեի Հին Հունաստանի մասին , բ.ինչ նոր պատմություններ իմացա Հին Հունաստանի մասին,գ. ինչի մասին ավելին կուզեիր ուսումնասիրել
Առաջադրանք 2
Պատմել արխաիկ դարաշրջանի Հունաստանի մասին:
2.Տալ հետևյալ բառերի բացատրությունը. արխաիկ, պոլիս, դեմոս, պարտային ստրուկ, էվպատրիդներ, օլիգարխիա, դեմոկրատիա, տիրան, տիրանիա, գաղութ/Կազմել փոքրիկ խաչբառ/:
Տիգրան Երկրորդի գահակալումը:Մեծ Հայքի ամբողջականության վերականգնումը:
Առաջադրանք 1
Պատմել Արտաշես Առաջինից հետո մինչ Տիգրան Երկրորդ արքայի գահ բարձրանալու ընկած ժամանակահատվածը:
Արտաշես I-ից հետո, Մեծ Հայքում իշխեց ՝ Արտավազդ I-նը (Ք․ա 160-115թթ․)։ Նրա իշխանության վերջին շրջանում ՝ Մեծ Հայքի և Պարթևստանի միջև պատերազմ է տեղի ունենում և Հայերը պարտություն են կրում, Պարթևները հասկանում են, որ Հայերը վրեժ կլուծեն և որոշում են ՝ արքայազնին պատանդ վերցնել, բայց քանի, որ Արտավազդը որդի չուներ, Արտավազդի եղբոր Տիգրանի որդուն են վերցնում, ով հետագայում դառնում է Տիգրան Երկրորդ Մեծ։
Պատմիր Տիգրան Երկրորդի գահակալման սկզբնական քայլերի հաջորդականությունը:
Հայոց պատմության խոշորագույն գործիչներից է Տիգրան II Մեծը։Նա ծնվել է Ք․ ա․ 140 թվականին։Երիտասարդ հասակում պատանդ տարվելով Պրթևստան այնտեղ մնաց մինչև 45 տարեկան։Պարթևական արքունիքում արքայազն։Պրթևստան արքունիքում արքայազն Տիգրանն ուներ պատվավոր դիրք։Նրա դուստր ամուսնացել էր Պրթևստանի արքա Միհրդատ II-ի հետ։Պատանդության և Հռոմեական տերությունների փորձը, որը հետագայում օգտագործեց իր գահակալության տարիներին։
Գրավոր ներկայացնել նվաճված տարածքների ժամանակագրությունը:
Դիտել ֆիլմը «Տիգրան Մեծ»/մաս առաջին/, այնուհետև ,նոր բացահայտումների մասին ամփոփիչ գրել:
Սա մեր թագավորներից ամենահզորը և ամենախոհեմն էր ու այդ այրերից ու բոլորից քաջ: Իսկ հետո եկողներիս ցանկալի թե՛ ինքը և թե՛ իր ժամանակը: Եվ ո՞ր իսկական մարդը, որ սիրում է արիական բարքը և խոհականությունը, չի ուրախանա սրա հիշատակությամբ և չի ձգտի նրա նման մարդ լինել:
Տիգրան թագավորը` այս դեռևս չճանաչված հզոր տիրակալը, շատ ավելի մեծ արժանիքներ ունի, քան նրա ժամանակակից Միհրդատը, որով հիացած է պատմությունը, մանավանդ, եթե նկատի ունենանք, որ Միհրդատը փայլուն կերպով «ինքնասպանության մղեց իր պետությանը», մինչդեռ Տիգրանն իր ժողովրդի ապրելու իրավունքն ապահովեց հավերժության համար:
Ռընե Գրուսե, Ֆրանսիացի արևելագետ
Առաջադրանք 2
Հայկական աշխարհակալության ընդլայնումը
Քարտեզում գտիր, նշիր Տիգրան Մեծի նվաճված տարածքները:
Տիգրան Մեծի վարած քաղաքականությունը նվաճված քաղաքների նկատմամբ:
Հիմնավորիր նոր մայրաքաղաքի ստեղծման անհրաժեշտությունը:
Աղբյուրները՝ Հայոց պատմություն, դասագիրք 6-րդ դասարան, էջ 94-101, համացանց
Հռոմեացի պատմիչները Տիգրան Բ-ին անվանել են Հռոմի «զորեղ թշնամի» Արևելքում, «հզորագույն թագավոր», «մեծագույն թագավոր, որ տիրակալում էր մեծ փառքով»:
«Սա (Տիգրան Մեծը) մեր թագավորներից ամենահզորը և ամենախոհեմն էր ու այդ այրերից ու բոլորից քաջ: Իսկ հետո եկողներիս ցանկալի թե՜ ինքը և թե՜ իր ժամանակը: Եվ ո՞ր իսկական մարդը, որ սիրում է արիական բարքը և խոհականությունը, չի ուրախանա սրա հիշատակությամբ և չի ձգտի նրա նման մարդ լինել»:
Մովսես Խորենացի, պատմիչ
«Միհրդատը նահանջեց դեպի Հայաստան՝ աներոջ՝ Տիգրանի՝ իր ժամանակի հզորագույն թագավորի մոտ…»:
Վելլեոս Պատերկուլոս, հռոմեացի պատմագիր
«Տիգրան թագավորը՝ այս դեռևս չճանաչված հզոր տիրակալը, շատ ավելի մեծ արժանիքներ ունի, քան նրա ժամանակակից Միհրդատը, որով հիացած է պատմությունը, մանավանդ, եթե նկատի ունենանք, որ Միհրդատը փայլուն կերպով «ինքնասպանության մղեց իր պետությանը», մինչդեռ Տիգրանն իր ժողովրդի ապրելու իրավունքն ապահովեց հավերժության համար»:
Ռընե Գրուսե, ֆրանսիացի արևելագետ
Հայաստանը Հռոմի դեմ պատերազմի տարիներին
Ներկայացրու հռոմեա-հայկական պատերազմի նախադրյալները:
Համեմատել Տիգրանակերտի և Արածանիի ճակատամարտերը:
Արտաշատի պայմանագրի նշանակությունը:
Լրացուցիչ
Հայկ Խաչատրյան «Տիգրան Մեծ»-ը, կարդալ մեկ ամսվա ընթացում
Լրացուցիչ աշխատանք
Հետաքրքիր փաստեր Տիգրան Մեծի մասին
«Մեր հայրենիքը Տիգրան Մեծի հետքերով»/ փորձիր գտնել ինչ վայրեր, փողոցներ կան և Երևանում, և մայրաքաղաքի սահմաններից դուրս,ինչ արձանների կան, ովքեր են հեղինակները, այդ ամենի մասին տեղեկություններ/